Parkinson là bệnh của hệ thần kinh, thường gặp ở người trên 60 tuổi. Bệnh có biểu hiện rối loạn vận động, gây nhiều khó khăn cho sinh hoạt của người bệnh. Hiện chưa có thuốc chữa khỏi bệnh hoàn toàn nhưng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh nếu áp dụng các biện pháp phù hợp.
1. Khái niệm về bệnh Parkinson
Bệnh Parkins on là một bệnh lý thần kinh, biểu hiện bởi sự rối loạn thoái hoá của hệ thần kinh trung ương làm cho tế bào trong não bị thoái hóa, thiếu hụt dopamine. Những người mắc bệnh Parkinson không có đủ chất hóa học dopamine trong não do một số tế bào thần kinh tạo ra dopamine đã chết.
Bệnh gây ra các rối loạn vận động, khiến người bệnh gặp khó khăn trong cử động, giữ thăng bằng và kiểm soát cơ. Thậm chí, người mắc bệnh Parkinson còn có thể mất đi một số chức năng vật lý bình thường.
Tỷ lệ người bệnh Parkinson tử vong cũng ở mức tương đối cao, tăng gấp 2,16 lần chỉ trong năm 2016 và đang ngày càng có dấu hiệu gia tăng.
Căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi
2. Nguyên nhân gây bệnh
Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể gây bệnh Parkinson. Nhưng họ phát hiện ra rằng, hàm lượng Dopamine trong cơ thể của người bệnh bị giảm đi đáng kể. Đây là một chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng dẫn truyền tín hiệu giữa các sợi thần kinh trong não và giữ vai trò trong việc cử động và phối hợp động tác của cơ thể. Chúng tập trung nhiều ở vùng hạch đáy của não.
Khi các tế bào não bị thoái hóa hoặc mất khả năng sản sinh Dopamine sẽ khiến cơ thể bị thiếu hụt chất này. Vì vậy, người bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình vận động.
Ngoài ra, bệnh có thể do một số yếu tố khác gây ra như:⦁ Tuổi tác: lượng Dopamine thường có xu hướng giảm ở người già.
⦁ Môi trường: những người thường xuyên tiếp xúc với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ thì có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường.
Chấn thương sọ não: người có tiền sử chấn thương sọ não cũng có nguy cơ mắc bệnh cao.
⦁ Di truyền: nếu gia đình có người bị bệnh này ngẫu nhiên, thì bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao.
Người có tiền sử chấn thương sọ não thường có nguy cơ mắc bệnh
3. Triệu chứng của bệnh
Bệnh nhân bị bệnh Parkinson có một số biểu hiện như sau:⦁ Tính cách thay đổi: Do bộ não thường chịu trách nhiệm về suy nghĩ, hành động, nhìn nhận và phản ứng với tình huống, nên bất kỳ thay đổi nào trong tính cách cũng là nguyên nhân sớm của bệnh Parkinson.
⦁ Phối hợp các hoạt động chậm chạp: đây là một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất của bệnh Parkinson khi mới ở giai đoạn đầu. Với các biểu hiện như: bất kỳ thay đổi tư thế như quay đầu, quay người, cài khuy, buộc dây giày… được làm với tốc độ chậm, không rõ ràng.
⦁ Giảm cảm giác về mùi: ở giai đoạn đầu, bệnh Parkinson thường ảnh hưởng đến khứu giác của con người, làm cho bệnh nhân không có khả năng phân biết mùi của thực phẩm, tình trạng này ngày càng nặng nếu không được chữa trị kịp thời.
⦁ Các vấn đề về đường ruột: với các dấu hiệu như táo bón hoặc các vấn đề về tiêu hóa phổ biến, đặc biệt với người lớn tuổi.
⦁ Đau vai: bệnh đau vai kéo dài, kể cả khi có sự can thiệp của y tế như dùng thuốc mà không thuyên giảm là một trong những dấu hiệu của bệnh Parkinson.
⦁ Mệt mỏi: Biểu hiện mệt mỏi thường xuyên kèm với một trong những dấu hiệu sớm của bệnh Parkinson sẽ là nguy cơ cao của.
⦁ Có một số thay đổi trong những thói quen sinh hoạt hàng ngày như: thay đổi chữ viết, giọng nói, tính khí thất thường.
⦁ Một số biểu hiện bệnh dễ dàng gặp phải như: run nhẹ khi bệnh đã tiến triển, gặp vấn đề khi di chuyển, rối loạn giấc ngủ, liệt cơ mặt, ngất xỉu, mất sự cân bằng.
Các triệu chứng cơ bản của bệnh
4. Chẩn đoán bệnh
Khi người bệnh có dấu hiệu bệnh Parkinson, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng vận động của người bệnh như tăng trương lực cơ, run cơ một bên khi nghỉ, giảm vận động, … để chẩn đoán bệnh. Người bệnh có thể được thực hiện làm bài kiểm tra ngón tay chỉ mũi để kiểm tra xem triệu chứng run có giảm hoặc biến mất tại chi đang được khám hay không.
Việc chẩn đoán bệnh Parkinson sớm dựa trên biểu hiện lâm sàng tương đối khó khăn do biểu hiện chậm, giảm vận động của bệnh gần giống với tình trạng giảm vận động và co cứng do tổn thương vỏ não tủy. Ngoài ra, bác sĩ cũng cần phân biệt bệnh Parkinson với hội chứng liệt rung Parkinson thứ phát hoặc không điển hình.
Đặc biệt, với người bệnh lớn tuổi nghi ngờ mắc bệnh Parkinson, bác sĩ lâm sàng cũng cần loại trừ những nguyên nhân khác có thể dẫn đến tình trạng giảm cử động tự phát hoặc dáng đi bước ngắn (suy giáp, trầm cảm nặng, dùng thuốc chống loạn thần, …).
Vì thế, ngoài các triệu chứng lâm sàng của người bệnh, bác sĩ khi chẩn đoán sẽ hỏi thêm về tiền sử gia đình, nghề nghiệp, người bệnh có từng dùng ma túy hay không, … Bước đầu đánh giá các khiếm khuyết thần kinh đặc trưng của các bệnh lý khác cũng giúp việc loại trừ bệnh Parkinson được chính xác hơn.
Trong một số trường hợp, khi thăm khám, người bệnh cần thực hiện phương pháp chẩn đoán hình ảnh thần kinh (thường là khi người bệnh có các đặc điểm lâm sàng không điển hình như tăng phản xạ, té ngã, suy giảm nhận thức sớm,…).
Tập thể dục thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson
5. Điều trị bệnh
Mặc dù bệnh Parkinson không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống sinh hoạt. Có thể trở thành người tàn phế nếu bệnh tiến triển nặng. Do đó, người bệnh nên phát hiện và điều trị bệnh càng sớm càng tốt. Dưới đây là một số cách điều trị có thể áp dụng để ngăn chặn bệnh phát triển:
5.1. Điều trị bằng thuốc
Để điều trị bệnh Parkinson có thể sử dụng một số thuốc do bác sĩ chỉ định như:
⦁ Thuốc đồng vận dopamine: có tác dụng kích thích trực tiếp đến các thụ thể dopamin như: sifrol, trivastal, bromocriptine, …
⦁ Thuốc thay thế dopamine: là thuốc bổ sung dopamine kịp thời như Madopar, Syndopa, Sinemer, … Trong quá trình sử dụng thuốc không nên kết hợp với vitamin B6.
⦁ Thuốc ức chế dị hóa dopamin: những loại thuốc thuộc nhóm này thường ít có ở Việt Nam.
⦁ Thuốc kháng tiết cholin (Artan, Trihex).
Khi mới sử dụng các loại thuốc này, người bệnh chỉ nên dùng với liều thấp, sau đó mới tăng dần và duy trì liều lượng. Nếu muốn đổi sang loại thuốc khác, người bệnh nên thay đổi từ từ, không ngừng thuốc đột ngột. Trong quá trình sử dụng, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ do thuốc gây ra như: khô miệng, tim đập nhanh, dị ứng, đau bụng, buồn nôn, … nặng hơn có thể gây lú lẫn, ảo giác, …
Giữ tâm trạng vui vẻ giúp giảm bệnh Parkinson
5.2. Điều trị phẫu thuật
Nếu điều trị bằng thuốc không mang lại hiệu quả, người bệnh có thể điều trị bằng các phương pháp phẫu thuật như: phẫu thuật định vị, kích thích điện vùng liềm đen – thể vận và ghép mô thần kinh.
5.3. Phục hồi chức năng
Các biện pháp phục hồi chức năng mà người bệnh có thể áp dụng bao gồm:⦁ Vật lý trị liệu giúp người bệnh tăng khả năng vận động và giảm rối loạn thăng bằng.
⦁ Phương pháp trị liệu ngôn ngữ: giúp người bệnh giảm các rối loạn về nói và nuốt.
⦁ Các bài tập luyện như: yoga, thái cực quyền, dưỡng sinh, rất có ích với người bệnh trong việc cải thiện khả năng vận động.
⦁ Các biện pháp phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh khắc phục những triệu chứng run rẩy, co cứng cơ, … Vì vậy, người nhà nên ứng dụng các biện pháp này kết hợp với việc dùng thuốc để cải thiện khả năng vận động của người bệnh.
⦁ Bệnh Parkinson gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt và có thể khiến người bệnh bị tàn phế suốt đời. Khi phát hiện những triệu chứng của bệnh, bạn nên tìm gặp bác sĩ chuyên khoa thần kinh để thăm khám và có biện pháp điều trị kịp thời. Đồng thời, bạn có thể tập vật lý trị liệu hằng ngày theo hướng dẫn của bác sĩ để cải thiện khả năng vận động. Ngoài ra, việc uống nhiều nước và một chế độ ăn giàu chất xơ cũng giúp người bệnh khắc phục triệu chứng của bệnh.
Duy trì thói quen lành mạnh phòng ngừa các loại bệnh
6. Phòng bệnh
Các biện pháp phòng ngừa bệnh Parkinson như sau:
⦁ Tắm nắng thường xuyên để bổ sung đủ vitamin D cho cơ thể. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh Parkinson đều có nồng độ Vitamin D thấp.
⦁ Uống trà xanh hàng ngày có tác dụng ngăn không cho độc tố có thể giết chết tế bào thần kinh thâm nhập vào não.
⦁ Sử dụng cà phê hợp lý giúp ngăn ngừa nhiều vấn đề sức khỏe, trong đó giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
⦁ Tránh xa môi trường độc hại, đặc biệt thuốc diệt trừ sâu…
⦁ Bổ sung nguồn dinh dưỡng từ những loại hoa quả giàu flavonoid.
⦁ Có chế độ tập thể dục khoa học.
Tác giả bài viết:
TS. Nguyễn Triệu Vân
Bác sĩ cao cấp, cố vấn chuyên môn của Napharco.
CÔNG TY TNHH DƯỢC PHẨM NAPHARCO Địa chỉ: Đường D1, Khu công nghiệp Yên Mỹ II, Thị trấn Yên Mỹ, Huyện Yên Mỹ, Tỉnh Hưng Yên Điện thoại: 02213.766.338 Hotline: 0916.213.968 Mail: napharcopharma.corp@gmail.com
